Obliczenia statystyczne – czym tak naprawdę one są?
Obliczenia statystyczne i analizy danych są jednymi z końcowych etapów ilościowych projektów badawczych. Po nich następują już tylko odpowiednio interpretacja uzyskanych w badaniach wyników i opracowanie ich pisemnego podsumowania w formie raportu (obliczenia statystyczne dla firm) bądź rozdziału analitycznego (obliczenia statystyczne do prac naukowych). Zatem to analizy statystyczne są działaniami bezpośrednio umożliwiającymi sformułowanie wniosków z badania i udzielenie odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Warto jednak mieć na uwadze, że kluczowy moment dla planowanych obliczeń statystycznych znajduje się na dużo wcześniejszym etapie procesu badawczego.
Etapy procesu badawczego
Każdy projekt badawczy w założeniu powinien składać się z następującej sekwencji czynności (na użytek niniejszego artykułu podajemy ją w wersji uproszczonej):
- Sformułowanie problemu badawczego: ustalenie głównego celu badania, weryfikacja jak nasza koncepcja ma się obecnego stanu wiedzy, sformułowanie pytań badawczych, postawienie hipotez badawczych, dobór odpowiednich wskaźników oraz wybór metody i techniki badania.
- Określenie badanej populacji oraz doboru próby do badania.
- Opracowanie narzędzi badawczych.
- Realizacja właściwych badań.
- Opracowanie wyników badania: zakodowanie zebranego materiału, dokonanie obliczeń statystycznych oraz pisemne opracowanie wyników.
Tyle teoria. A jak wygląda praktyka?
Wykonywanie obliczeń statystycznych do badań naukowych – teoria a praktyka
W przypadku prowadzenia projektu badawczych na potrzeby firm, z reguły to jeden podmiot (wynajęta agencja badawcza bądź dział badawczy przedsiębiorstwa) odpowiada za całość procesu badawczego. Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku projektów naukowych. Autorzy takich badań częstokroć korzystają z outsourcingu. Dzieje się tak, zarówno w przypadkach kiedy to obliczenia statystyczne wykonywane są do pracy licencjackiej, jak i do pracy doktorskiej. Niezależnie jednak od poziomu naukowego pracy powszechne są odstępstwa od przedstawionej wcześniej kolejności. Spowodowane są one najczęściej brakiem odpowiedniej ilości czasu lub brakiem odpowiedniej wiedzy nt. przeprowadzania tego typu badań. Istotniejsze jest jednak to, że pewne niedociągnięcia na etapie planowania badania (do momentu startu jego realizacji) mogą spowodować poważne komplikacje w późniejszej analizie wyników i w takich wypadkach nie zawsze możliwe będzie osiągnięcie zakładanych celów badawczych.
Najczęściej popełniane błędy w obliczeniach statystycznych
Obliczenia statystyczne dla studentów wiążą się często z sytuacjami, w których zostaje skonstruowany kwestionariusz ankiety, na jego podstawie zostają przeprowadzone badania terenowe, a nie ma jeszcze określonych celów badania, problemów i hipotez badawczych. W takich przypadkach pozostaje wybór jednego z dwóch rozwiązań: przeprowadzenie badania od nowa (z oczywistych względów opcja wybierana przez autorów prac bardzo rzadko) bądź opracowanie problemów i hipotez w oparciu o przeprowadzoną ankietę (czyli odwrócenie prawidłowej kolejności czynności badawczych). Druga opcja niesie jednak ze sobą ryzyko, że wymyślone post factum problemy badawcze nie będą wnosiły cennej wiedzy poznawczej. Mogą także okazać się nieistotne z punktu widzenia tematu całej pracy. Z tego powodu niezmiernie ważne jest, aby w momencie opracowywania narzędzia badawczego gotowe były problemy i hipotezy badawcze. Pozwoli to kontrolować czy pytania stawiane w ankiecie przybliżają nas do osiągnięcia celów badania. Jednocześnie możliwe będzie za pomocą opracowanego kwestionariusza zweryfikowanie postawionych hipotez i udzielenie odpowiedzi na problemy badawcze.
Innym często spotykanym błędem (np. obliczenia statystyczne do pracy magisterskiej) jest nieadekwatność zaprojektowanego narzędzia badawczego do celów badania i postawionych w nim hipotez. W takich przypadkach kłopoty wynikają z doboru nieodpowiednich wskaźników badanych zjawisk. Załóżmy, że autora badania interesuje poziom wiedzy respondentów nt. ustroju politycznego Polski. Jego hipoteza badawcza, bezpośrednio odwołująca się do tego problemu, brzmi: Większość respondentów cechuje się wysokim poziomem wiedzy nt. ustroju politycznego Polski. Natomiast w ankiecie pada pytanie: Jak ocenia Pan(i)swój poziom wiedzy nt. ustroju politycznego Polski? W prezentowanym przykładzie nie jest możliwe przetestowanie hipotezy badawczej w podanym brzmieniu, ponieważ tak naprawdę nie został zmierzony poziom wiedzy badanych, a jedynie ich subiektywna opinia nt. stanu własnej wiedzy. Ankietowani mają tendencje do nieświadomego zawyżania wizerunku swojej osoby. Prawidłowo wykonany pomiar powinien opierać się na pytaniach testujących faktyczny poziom wiedzy uczestników badania.
Obliczenia statystyczne do prac naukowych – dobre praktyki
Wymienione powyżej błędy nie są oczywiście jedynymi, które można popełnić w procesie projektowania badania empirycznego, a które wpływają na efekt analizy statystycznej. Uwagi w trakcie planowania badania wymaga także chociażby dobranie odpowiednich skal pomiaru pod kątem testów statystycznych, z których zamierzamy skorzystać czy zastosowanie odpowiedniego doboru próby uprawniającego do wykorzystania takowych testów.
Podsumowując, podczas projektowania badania, którego wyniki mają posłużyć pracy naukowej, należy nie omijać żadnego z etapów procesu badawczego oraz zachować ich prawidłową kolejność. Dzięki temu obliczenia statystyczne oraz, będące ich efektem, wyniki badania będą odpowiadały naszym zamierzeniom i potrzebom. Jeżeli planujemy skorzystanie ze wsparcia na etapie wykonania analizowania statystycznego, warto skonsultować swoją koncepcję z osobą bądź firmą, która będzie ją wykonywać już na etapie projektowania badania. W ten sposób można uniknąć skorzystać z jej doświadczenia, uniknąć wielu potencjalnych błędów. Co także istotne, można niejednokrotnie nawet zredukować koszt wykonania obliczeń statystycznych.
Nasza agencja wykonuje profesjonalne obliczenia statystyczne dla studentów, doktorantów i naukowców.
Zachęcamy do odwiedzenia naszego serwisu http://obliczeniastatystyczne.pl poświęconego usługom statystycznym.
Zachęcamy do kontaktu telefonicznego 574 619 344 lub 535 290 645 albo mailowego: kontakt@obliczeniastatystyczne.pl
